Bottle gourd farming: नव्या शेतकर्यांसाठी विशेष मार्गदर्शन

हॅलो मित्रांनो, तुमचं स्वागत आहे agrotwo वेबसाइट वर. आजच्या या लेखात , मी तुम्हाला दुधी भोपळा( Bottle gourd farming) ची उन्नत शेतीची पूर्ण माहिती (ए टू झेड) सांगणार आहे. काही भागात याला वॉटर गार्ड असंही म्हटलं जातं. विविध नावांनी ओळखली जाणारी या शेतीची संपूर्ण माहिती तुम्हाला या पोस्ट मध्ये मिळेल. मला विश्वास आहे की हा लेख वाचल्यानंतर तुम्हाला इतर कोणताही लेख पाहण्याची गरज भासणार नाही.

याया पोस्ट मध्ये आम्ही लौकीच्या उन्नत जाती, खताचे संपूर्ण वेळापत्रक, किडींची माहिती, बियाण्यांची आवश्यकता, बुरशी नियंत्रण, माती आणि तापमान, फळ सड रोखणे, सुपाच्य उत्पादन, बियाणे उपचार, ठिबक सिंचन, प्लांट ग्रोथ टॉनिक, फळ-फूल गळण्याची समस्या आणि त्यावर उपाय सांगणार आहोत.

पूर्ण माहिती दिल्यामुळे हा लेख लांबू शकतो. पण आम्ही तुम्हाला विनंती करतो की तुम्ही हा व्हिडिओ शेवटपर्यंत नक्की पहा. जर तुम्हाला हा लेख आवडला तर कृपया तो इतर शेतकरी मित्रांसोबत शेअर करा जेणेकरून त्यांनाही योग्य माहिती मिळू शकेल.

अनुकूल वेळ आणि माती

शेतकरी मित्रांनो, तुम्ही विचारलेल्या प्रश्नांवरून स्पष्ट होते की

लौकीच्या शेती ( Bottle gourd farming)साठी योग्य वेळ कोणता आहे?

उन्हाळ्यासाठी जानेवारी आणि फेब्रुवारी महिने अनुकूल आहेत. पावसाळ्यासाठी जून-जुलै महिने योग्य आहेत. तुम्ही नोव्हेंबर-डिसेंबरमध्येही प्रयत्न करू शकता, पण थंडीमुळे दूधी चांगला उगवणार नाही.

लौकीच्या उन्नत शेतीसाठी हलकी माती, काळी माती, पिवळी माती आणि डोंगराळ किंवा मैदानी भागातील माती योग्य आहे. १५ डिग्री सेल्सियस ते ३३ डिग्री सेल्सियस तापमान यासाठी अनुकूल मानले गेले आहे. १५ डिग्रीपेक्षा कमी तापमानात दूधी नीट उगवू शकत नाही.

दुधी भोपळा ची शेती( Bottle gourd farming)साठी प्रति एकर बीजाची आवश्यकता:

हा लेख सर्व शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचा आहे, मग ते साधारण पद्धतीने शेती करत असोत, ब्रँडेड बियाणे वापरत असोत, घरच्या घरी दूधी उगवू इच्छित असोत, किंवा रासायनिक/पारंपरिक शेती करत असोत. या व्हिडिओमध्ये तुम्हाला रासायनिक आणि सेंद्रिय दोन्ही पद्धतींची विस्तृत माहिती मिळेल. जरी लेख थोडा लांब असू शकतो, परंतु अपूर्ण माहिती धोकादायक असू शकते, त्यामुळे पूर्ण माहिती घेणे महत्त्वाचे आहे.

एक एकर क्षेत्रामध्ये दूधीच्या शेतीसाठी सुमारे ५००-७०० ग्रॅम बियाण्यांची आवश्यकता असते. जर तुम्ही झाडांच्या अंतरात बदल केला तर बियाण्यांचे प्रमाणही बदलेल. पण सरासरी ५००-७०० ग्रॅम बियाणे प्रति एकर तुम्हाला चांगली पिक मिळवून देईल.

जर तुम्ही हे विसरलात: Soil Testing: माती परीक्षण कसे करावे?

भोळा पिका( Bottle gourd farming) साठी चांगल्या जातींची निवड

आम्ही नेहमी सांगतो की तुम्ही आपल्या क्षेत्रानुसार चांगल्या जातींची निवड करावी. तरीही, मी तुम्हाला काही उत्तम जाती सांगणार आहे ज्यांचे उत्पादन, बाजार मूल्य आणि गुणवत्ता खूप चांगली आहे:

1) वी.एन.आर. ची सरिता
2) योग्य एग्री सीड्स ची यू.एस.एस. डब्ल्यू 906
3) महकमे ची मही अवार्ड किंवा एम.जी. 5
4) हिमालया ची जात

यापैकी कोणतीही एक जात निवडून तुम्ही खूप चांगले उत्पादन मिळवू शकता. या जातींचे उत्पादन आणि गुणवत्ता दोन्हीही उत्कृष्ट आहेत.

बीज प्रक्रिया

काही शेतकरी मित्रांनी कमेंट केले होते की हायब्रिड बीज तर आधीच प्रक्रियायुक्त असतात, मग त्यांना पुन्हा प्रक्रिया करण्याची काय गरज आहे?

आम्ही तुम्हाला हे स्पष्ट करतो की जरी हायब्रिड बीज किंवा कोणत्याही कंपनीचे बीज प्रक्रियायुक्त असतात, तरीही ते योग्य पद्धतीने आणि पूर्ण प्रमाणात नसतात. त्यावर फक्त रंग किंवा थोड्या प्रमाणात ट्रीटमेंट केले जाते. त्यामुळे तुम्हाला बीजांना एकदा पुन्हा प्रक्रिया करावी लागेल जेणेकरून 100% अंकुरण होऊ शकेल.

तुम्ही ट्रायकोडर्मा, साइडोफिल किंवा कोणत्याही ग्रीन लेबल असलेल्या बीज प्रक्रियाकर्त्याचा वापर करू शकता. बीज प्रक्रिया करणे खूप गरजेचे आहे.

नर्सरी तयार करणे

जर तुम्ही नर्सरी तयार करून लागवड करू इच्छित असाल, तर नर्सरी 30-35 दिवसांत तयार होईल. या काळात जर काही बुरशी किंवा लाल कीड आली, तर तुम्ही मॅन्कोजेबचे स्प्रे (2 ग्रॅम/लीटर पाणी) किंवा वॉल्यूम एव्हरीडे (1 मिली/लीटर पाणी) चा वापर करू शकता.

भोपळा लागवड ( Bottle gourd farming) करताना लक्षात ठेवण्यासारख्या गोष्टी

लागवड करण्यापूर्वी शेतात पाणी नक्की लावा जेणेकरून मातीत ओलावा राहील. जर तुम्ही थेट बीजांची पेरणी करत असाल, तर बीजांना 10-12 तास पाण्यात भिजवून ठेवा किंवा त्यांना अंकुरित करूनही पेरू शकता.

रोपांची 3-4 च्या गटात लागवड करा. झाडांमधील अंतर तुमच्या पद्धतीवर अवलंबून असेल – जर तुम्ही साध्या पद्धतीने शेती करत असाल तर फांद्यांमध्ये 12-15 इंचांचे अंतर ठेवा. जर तुम्ही मल्चिंग करत असाल तर झाडांमधील अंतर 10 फूट ठेवा. अशाप्रकारे थोडे अधिक किंवा कमी अंतर ठेवण्यात काही अडचण नाही.

ठिबक सिंचन आणि त्याची गरज

जर तुम्ही मल्चिंग पेपरवर शेती करत असाल आणि लागवडही केली असेल, तर तुम्ही ठिबक सिंचन करावे. पण जर तुम्ही थेट बीजांची पेरणी केली असेल, तर ठिबक सिंचनाची गरज नाही.

जर तुम्ही ठिबक सिंचन करत असाल, तर लागवडीच्या 2-3 दिवसानंतर, आणि नंतर 5-6 व्या दिवशी तुम्हाला ठिबक सिंचनाद्वारे खत घालावे. यासाठी तुम्हाला 19:19:19 उन्नत खताचे 1 किलो, गन्ना गोल्डचे 100 ग्रॅम आणि मॅन्कोजेबचे 100 ग्रॅम प्रति एकर घ्यावे लागेल. तुम्ही हे मिश्रण गिलासाच्या साहाय्याने 50-100 मिली प्रति झाड ठिबक करून देऊ शकता.

जर तुम्ही हे विसरलात: Methods of Watering Crops : पिकांना पाणी देण्याच्या पद्धती

कीट नियंत्रण

रोपणानंतर अंकुरण होताच, लाल कीटकांचा प्रकोप मोठ्या प्रमाणात दिसतो. यासाठी आपण रासायनिक किंवा जैविक दोन्ही पद्धतींनी नियंत्रण करू शकता.

रासायनिक पद्धत: अल्फा मेथरिन १० ईसी च्या १० मिली/१५ लिटर पाण्याच्या घोलाचा फवारणी करा.

जैविक पद्धत: नीमाच्या पानांचा अर्क बनवून २०० मिली/१५ लिटर पाण्याच्या घोलाचा फवारणी करा.

या उपायांनी आपण लाल कीटकांचे नियंत्रण सहज करू शकता.

प्लांट ग्रोथ प्रमोटर

कधीकधी लौकीची पिके चांगली वाढत नाहीत आणि रोपांची उंची किंवा विकास थांबतो. अशा परिस्थितीत आपण प्लांट ग्रोथ प्रमोटरचा फवारणी करावा.

आपण बाय-बायटल लिक्विड किंवा पोषक सुपर यापैकी कोणत्याही एकाचे २०० मिली/एकर प्रमाणे फवारणी २०व्या, ५०व्या आणि ७५व्या दिवशी करू शकता.

हे पिकाच्या चांगल्या वाढीसाठी आणि विकासासाठी मदत करेल. परंतु जर पिक आधीच चांगले वाढत असेल, तर प्लांट ग्रोथ प्रमोटरचा वापर करण्याची आवश्यकता नाही.

इतर कीटक आणि समस्या यांचे नियंत्रण ह्या पोस्ट विस्ताराने सांगितले जाईल. त्यामुळे संपूर्ण लेख लक्षपूर्वक वाचाआणि महत्त्वाच्या गोष्टींची नोंद करा.

कीटक आणि नियंत्रण उपाय

लौकीच्या पिकाला मुख्यतः खालील कीटक नुकसान पोहोचवतात:

• लाल कीट (रेड पंपकिन बीटल)
• पांढरी माशी (व्हाइट फ्लाय)
• पान सुरंगकारी कीटक (लीफ माइनर)
• पान खातं कीटक (लीफ ईटर)
• फळ माशी
• छोटे कीडे किंवा पोर्स

यापैकी काही कीटक फळे आणि फुलांना नुकसान पोहोचवतात, तर काही पाने खातात. हे सर्व खूप नुकसान पोहोचवणारे असतात.

यांचे नियंत्रण खालील पद्धतींनी केले जाऊ शकते:

1. रासायनिक कीटकनाशकांचा वापर जसे अल्फा-मेथरिन, इमिडाक्लोप्रिड, स्पिनोसाड इ.
2. जैविक कीटकनाशकांचा वापर जसे नीम अर्क, बीजरनिया, मेटारिजियम इ.
3. फेरोमोन ट्रॅपचा वापर.
4. हस्तचालितपणे कीडे जमा करून नष्ट करणे.
5. बायो-कंट्रोल एजेंट्स जसे ट्रायकोग्रामा यांचा वापर.
6. या पद्धतींचा योग्यवेळी आणि योग्य प्रकारे वापर केल्यास कीटकांचे प्रकोप खूप कमी करता येते.
7. तसेच शेताची स्वच्छता आणि आवधिक निरीक्षणही महत्त्वाचे आहे.

लीफ माइनर, फली, सूंडी आणि इतर कीटक नियंत्रण:

कधीकधी लीफ माइनर, फली, सूंडी आणि इतर कीटक आपल्या दूधीच्या पिकाला ( Bottle gourd farming) खूप कमजोर करतात. अशा परिस्थितीत आपण या कीटकांना नियंत्रित करण्यासाठी एम्मेट ५% एसजी चे ५०-६० ग्राम/२०० लिटर पाण्याचे घोल फवारणी करू शकता.

जर आपल्या पिकावर गुलाबी इल्ली, अमेरिकन इल्ली, तना छेदक किंवा फळ छेदक कीटक असतील, तर आपण अदा कंपनीच्या प्रिवेंट सुपरचे २५० मिली/एकर प्रमाणे फवारणी करू शकता. पिकावर कोणतेही कीटक दिसल्यासच फवारणी करा, अन्यथा त्याची गरज नाही.

इतर कीटक नियंत्रण उपाय:

जर आपल्या पिकावर रसचूसक कीटक जसे रेड मेलीबग, फळ माशी आणि लाल कीटकांचा प्रकोप असेल, तर आपण इमीडाक्लोप्रिड ४०% + बेटा-साईफ्लूथ्रिन ४% चे १५० ग्राम/एकर प्रमाणे २०० लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करू शकता. हे घोल सर्व प्रकारच्या रसचूसक कीटकांना नियंत्रित करण्यात मदत करेल.

जर आपल्या पिकावर फक्त रेड माइट किंवा पिंक माइटचा प्रकोप असेल, तर आपण बायर कंपनीच्या ओबेरॉन कीटकनाशकाचा फवारणी करू शकता.

माझा सल्ला आहे की आपल्याला फक्त त्या कीटकनाशकांचा वापर करावा, ज्यांचे कीटक आपल्या पिकावर आहेत. जर कोणतेही कीटक नाहीत, तर उगाच पैसे खर्च करण्याची गरज नाही.

इल्ली आणि संडा नियंत्रण:

इल्ली आणि संडा दोन्ही पिकाच्या हिरव्या भागांना, तना आणि फुलांना नुकसान पोहोचवतात. त्यांच्या नियंत्रणासाठी आपण वायर कंपनीच्या अलार्म कीटकनाशकाचे १५०-२०० ग्राम/एकर प्रमाणे फवारणी करू शकता.

जर आपण इल्ली आणि संडाचा एकत्रितपणे नियंत्रण करू इच्छित असाल, तर आम्ही आपल्याला महागडी आणि स्वस्त दोन्ही प्रकारच्या औषधांबद्दल सांगतो.
महागडी औषध म्हणून आपण डायरेक्शनची डेलीगेट कीटकनाशकाचे ८० मिली/एकर किंवा बायरची डिफेंड कीटकनाशकाचे १००-१५० मिली/एकरचे फवारणी करू शकता.
स्वस्त औषध म्हणून आपण रासायनिक कीटकनाशक फवारणी करू शकता, परंतु भोपळा च्या पिकावर हायड्रोजन पेरोक्साईडयुक्त कीटकनाशकांचा फवारणी करू नका.

तथापि, हायड्रोजन पेरोक्साईडयुक्त कीटकनाशकांचा वापर खूप मर्यादित प्रमाणात आणि तज्ञांच्या सल्ल्यानेच करावा.

खत लागू करण्याचे वेळापत्रक:

पिकासाठी योग्य खत निवडणे खूप महत्त्वाचे आहे. दीर्घकालीन संशोधन आणि प्रयोगांनंतर, आम्ही एक विशेष पद्धत शोधली आहे ज्यामुळे शेतकरी बांधवांना त्यांच्या पिकांना पोषण प्रदान करण्यास मदत होईल.

तुम्ही बेडवर शेती करत असाल किंवा सिंचनाच्या माध्यमातून थेट पद्धतीने, हे दोन्ही ठिकाणी लागू होते. बेडवर शेतीसाठी, तुम्ही खत बेडवरच ठेवू शकता. सिंचनाच्या माध्यमातून थेट पद्धतीने शेतीसाठी, तुम्ही खत वनस्पतींच्या मुळाजवळ ठेवून पाणी देऊ शकता.

धान्याच्या पिकासाठी, रोपणाच्या १०-१२ दिवसांनंतर, प्रति एकर ३ किलोग्राम एनपीके १२:६१:००, २०० मिली लिक्विड यूरिया आणि मुळांच्या जवळ द्या. रोपणाच्या २० दिवसांनंतर, ३ किलोग्राम एनपीके १९:१९:१९, ३ किलोग्राम सूक्ष्म पोषक तत्व खत प्रति एकरच्या दराने मुळांच्या जवळ द्या.

रोपणाच्या ३० दिवसांनंतर, १० किलोग्राम कॅल्शियम नायट्रेट मुळांच्या जवळ द्या. ४०व्या दिवशी, ५ किलोग्राम एनपीके ०५:२३:०४ आणि ३ किलोग्राम बोरॉन खत मुळांच्या जवळ द्या. ५०-५५व्या दिवशी, ३ किलोग्राम एनपीके १३:०४:०८ आणि ३ किलोग्राम सल्फर खत मुळांच्या जवळ द्या.

६०-७५व्या दिवशी, १० किलोग्राम यूरिया आणि ८ किलोग्राम सिंगल सुपर फॉस्फेट मुळांच्या जवळ किंवा बेडवर द्या. ८०व्या दिवशी, ५ किलोग्राम एमपी २०:२०:०० आणि २ किलोग्राम ह्युमिक अॅसिड खत मुळांच्या जवळ द्या.

९०-१०० दिवसांनंतर, २ किलोग्राम फर्टिनल ०.३%, २ किलोग्राम राइजोलेंथ, २०० ग्राम बेविस्टिन, आणि ३ किलोग्राम एनपीके १९:१९:१९ मुळांच्या जवळ द्या.

अशा पद्धतीने खत देऊन पिकात पोषक तत्वांची कमतरता राहणार नाही, वनस्पती सडन आणि फंगसपासून सुरक्षित राहतील, आणि पानांवर कोणतेही फवारणी करणे आवश्यक नाही. फक्त मुळांच्या जवळच खत द्या.

१२०-१३० दिवसांच्या पिकासाठी, ४-५ किलोग्राम एनपीके ०५:२३:०४ आणि ५ किलोग्राम सल्फर खत मुळांच्या जवळ द्या.

४०व्या दिवसापासून पिकाच्या शेवटापर्यंत, ४ प्रकारचे खत – एनपीके ०५:२३:०४, एनपीके १९:१९:१९, एनपीके १३:०४:०८ आणि एनपीके ०७:०६:०० १५-१५ दिवसांच्या अंतराने बदलत राहा आणि प्रत्येक वेळी ४-५ किलोग्राम प्रति एकरच्या दराने द्या. हा चक्र चालू ठेवा जोपर्यंत आपले संपूर्ण पीक तयार होत नाही.

जर तुम्ही हे विसरलात: Vermicompost : गांडूळ खत तयार करण्याच्या पद्धती

पिकाचा जीवन चक्र

याशिवाय, पिकाच्या जीवन चक्राबद्दल बोलायचे झाल्यास सहा-सात महिने फळ-फूल येत राहतात आणि या कालावधीत चांगले उत्पादन मिळते. भोपळ्याच्या शेड्यूलचे पालन केल्याने पिकाची वाढ चांगली होते, उत्पादन झपाट्याने वाढते, आणि पिकाची चमक आणि आकार चांगला राहतो.

फर्टिगेशनच्या अंतराला दहा-बारा दिवसांवरून वाढवून 15 किंवा 20 दिवस देखील करू शकता, जे पिकाच्या गरजांवर अवलंबून असते. फर्टिगेशन पिकामध्ये पोषक तत्वांच्या कमतरतेसाठी केले पाहिजे.

फंगस नियंत्रण

फंगस नियंत्रणासाठी पावडरी मिल्ड्यू, डाऊनी मिल्ड्यू, आणि इतर समस्यांना नियंत्रित करण्यासाठी विविध फंगीसाइड्स वापरण्याचा सल्ला दिला जातो, जसे यूपीएल कंपनीचे आंसर किलो आणि बायर कंपनीचे मेलोडी. यांचा वापर फंगसच्या अटॅकच्या वेळी करावा.

पिक सुकत असल्यास उपाय

जर पिक सुकत असेल तर ट्रायकोडर्मा फंगीसाइडचे 150 ग्रॅम आणि फाइनल यूजीआर फॉर्मचे दोन किलो प्रति एकर वापरावे. जर फळांमध्ये समस्या येत असतील तर अमिनो ऍसिड आणि होम रसीदांचे मिक्स स्प्रे करावे.

फल-फूल ड्रॉप आणि उत्पादन

फळ-फूल ड्रॉप आणि उत्पादनाच्या समस्यांना नियंत्रित करण्यासाठी सारिका किंवा बायर टॉनिकचा वापर करावा. उत्पादन 180 ते 200 क्विंटल प्रति एकरपर्यंत होऊ शकते, जर फर्टिगेशन आणि सिंचन योग्य प्रकारे केले जाईल.

सिंचन आवश्यकते

उन्हाळ्यात जास्त सिंचन आणि पावसाळ्यात कमी सिंचन आवश्यक असते.

FAQS

कोणता देश भोपळा उत्पादनात आघाडीवर आहे?

भोपळा, ज्याला विविध भारतीय भाषांमध्ये कधीकधी कॅलाबॅश, दुधी, किंवा लौकी ( Bottle gourd farming) म्हणून ओळखले जाते, हा पिवळसर हिरवा भाजीपाला आहे, जो बाटलीसारख्या आकाराचा आणि पांढऱ्या गराचा असतो. भारत, श्रीलंका, दक्षिण आफ्रिका, इंडोनेशिया आणि मलेशिया हे भोपळाचे प्रमुख उत्पादक देश आहेत.

दूधी वनस्पती नर किंवा मादी असतात का?

भोपळा वनस्पतींमध्ये नर आणि मादी फुले असतात आणि त्यांना परागीकरणासाठी मधमाशांसारख्या परागकण वाहकांची गरज असते, कारण या वनस्पतींमध्ये स्वयंपरागण होत नाही. त्यामुळे, तुमच्या बागेत पुरेशी मधमाश्या नसल्यास परागीकरणाची समस्या येऊ शकते.

भोपळा वाढायला किती वेळ लागतो?

भोपळा काढणीसाठी 60 ते 120 दिवस लागतात. रोप लावल्यानंतर ते पूर्णपणे वाढून काढणीस तयार होण्यासाठी हा कालावधी लागतो.

भोपळा लागवड करणे फायदेशीर आहे का?

होय, भोपळा लागवड( Bottle gourd farming) करून शेतकऱ्यांना चांगला नफा मिळू शकतो. हा प्रकार मध्यम आकाराचा, हिरवा आणि साधारणत: एक ते दीड फूट लांबीचा असतो. बियांची लागवड केल्यानंतर 50 ते 55 दिवसांत फळे येऊ लागतात. काशी बहार, पुसा नवीन, नरेंद्र रश्मी, आणि पुसा संदेश हे भोपळा चे इतर उल्लेखनीय प्रकार आहेत.

एका वनस्पतीवर किती बोपळे येतात?

सामान्यतः, योग्य काळजी घेतल्यास, सफरचंद किंवा तोफेच्या गोळ्यांसारख्या आकाराचे मध्यम आकाराचे बोपळे असलेल्या वनस्पती एका वनस्पतीवर सुमारे 15 बोपळे उत्पन्न करू शकतात. लहान प्रकार जास्त उत्पन्न देतात, तर मोठे प्रकार प्रत्येक वनस्पतीवर कमी उत्पादन देतात.

भोपळा पक्व होण्याचा कालावधी काय आहे?

बियांची पेरणी केल्यानंतर 60 ते 120 दिवसांत भोपळा फळे पक्व होतात आणि काढणीस तयार होतात, प्रकारानुसार हा कालावधी बदलतो. ही फळे साधारणपणे कोवळ्या अवस्थेत आणि पूर्ण पक्व होण्यापूर्वी काढली जातात. साधारणपणे उन्हाळ्याच्या शेवटी, मार्च ते मे महिन्यांदरम्यान वनस्पती बहुतेक पाने गाळल्यानंतर काढणी केली जाते.

सूचना: येथे दिलेली माहिती केवळ माहितीसाठी आहे. याचा अर्थ आर्थिक किंवा कायदेशीर सल्ला देणे असा होणार नाही. कीटकनाशके पिकांमध्ये लक्षणीय नुकसानाची जोखीम आहेत आणि कोणतेही निर्णय घेण्यापूर्वी प्रेक्षकांनी स्वतःचे संशोधन करावे अशी शिफारस केली जाते.