Sugarcane nursery: उसाची रोपवाटिका कशी तयार करावी

नमस्कार शेतकरी मित्रांनो, AGROTWO वेबसाइट वर आपले स्वागत आहे. या लेखांमध्ये आज आपण (Sugarcane nursery) उसाची रोपवाटिका कशी तयार करावी याची संपूर्ण माहिती पाहणार आहोत.

प्लॅस्टिक पिशव्यांमध्ये रोपे लागवडीच्या साधारण एक ते दीड महिने अगोदर शेतात लावल्याने अनेक फायदे मिळतात. यामध्ये पाण्याचे संवर्धन, अप्रत्याशित परिस्थितीसाठी सज्जता, बदलत्या हंगामासाठी अनुकूलता, काढणीपूर्व टंचाई कमी करणे, जमिनीच्या मर्यादांचे निराकरण आणि ऊस पीक उत्पादनात वाढ यांचा समावेश होतो. उस संवर्धनासाठी आता कृषी अभ्यासकांना ही रोपे पद्धत स्वीकारण्याचा सल्ला देण्यात आला आहे. शिवाय, रुंद ओळींसाठी, KOM-0265, KOM-86032, KOM-88121, आणि KVSI-9805 या जातींची लागवडीसाठी शिफारस केली जाते.

रोपवाटिका(Sugarcane nursery) पिकांसाठी जागा निवडताना, अनेक घटकांचा विचार करणे आवश्यक आहे:

1. मातीची गुणवत्ता: माती क्षारता, क्षारता आणि पाणी साचणे यासारख्या समस्यांपासून मुक्त असल्याची खात्री करा, कारण याचा पिकांच्या वाढीवर विपरित परिणाम होऊ शकतो.
2. सिंचन सुविधा: रोपांच्या विकासासाठी योग्य आर्द्रता सुनिश्चित करण्यासाठी सिंचनासाठी पुरेसा प्रवेश आवश्यक आहे.
3. वितरण आणि सुलभता: कार्यक्षम व्यवस्थापनासाठी बियाणे भूखंड विविध विभागांमध्ये किंवा रोपवाटिकेच्या ब्लॉकमध्ये वितरित केले जावेत. याव्यतिरिक्त, वितरण हेतूंसाठी स्थान सहज प्रवेशयोग्य असावे.
4. वाहतूक सुलभता: रोपवाटिका(Sugarcane nursery) पिकांच्या ठिकाणी आणि तेथून सुलभ आणि जलद वाहतुकीसाठी चांगल्या रस्त्यांची पायाभूत सुविधा महत्त्वाची आहे.
5. प्रगतीशील शेतकरी समुदाय: शेतकरी सक्रिय आणि आधुनिक कृषी पद्धतींचा अवलंब करण्यासाठी खुले असलेले ठिकाण निवडणे फायदेशीर आहे, कारण यामुळे रोपवाटिका(Sugarcane nursery) पीक लागवडीसाठी पोषक वातावरण तयार होते.
6. संशोधन केंद्रांची समीपता: जवळील संशोधन केंद्रे असणे, आदर्शपणे शेतात किंवा सरकारी बियाणे शेतात, मौल्यवान संसाधने, ज्ञान आणि रोपवाटिका (Sugarcane nursery) पीक उत्पादन तंत्र ऑप्टिमाइझ करण्यासाठी समर्थन प्रदान करू शकतात.

प्लॅस्टिक पिशवीत रोपे तयार करणे

रोपे तयार करण्यासाठी, रोपांच्या प्रमाणानुसार 1 मीटर रुंद ,5 ते 10 मीटर लांबीचे क्षेत्र आवश्यक आहे. एक ब्रास पोयट्याची माती , 3:1 च्या प्रमाणात चांगले कुजलेले शेण, 25 किलो युरिया आणि 50 किलोग्राम सिंगल सुपरफॉस्फेटमध्ये पूर्णपणे मिसळलेले असते. हे मिश्रण नंतर 5 ते 7 इंच व्यासाच्या प्लास्टिकच्या पिशव्यांमध्ये भरले जाते, प्रत्येक पिशव्यामध्ये ड्रेनेजसाठी तळाशी पाच ते सहा छिद्रे असतात. पिशवीचा वरचा भाग, सुमारे एक ते दीड इंच, पाणी पिण्याच्या उद्देशाने उघडा ठेवावा.

योग्य हायड्रेशन सुनिश्चित करण्यासाठी, पिशव्या एकतर वॉटरिंग कॅन वापरून किंवा पाईप किंवा नळीमधून पाणी वाहू देऊन पूर्णपणे ओलसर केल्या पाहिजेत.

लागवडीसाठी सुमारे नऊ ते दहा महिने वयाचे निरोगी आणि रसदार उसाचे देठ निवडा. कटिंग्ज 1.5 ते 2.5 इंच लांबीच्या डोळ्याच्या तुकड्याने मिळवाव्यात.

या एकल-डोळ्याच्या कलमांना ०.१ टक्के कार्बेन्डाझिम बुरशीनाशकाच्या द्रावणात पाच ते दहा मिनिटे बुडवून ठेवतात.

त्यानंतर, त्यांच्यावर ॲसिटोबॅक्टर, ॲझोटोबॅक्टर, अझोस्पिरिलम आणि फॉस्फरस-विरघळणारे जीवाणू यांचे मिश्रण, एकूण 500 ग्रॅम प्रति एकर किंवा एकूण दोन किलोग्रॅम, 15 ते 20 किलो शेणाच्या स्लरीसह आणखी पाच मिनिटांसाठी उपचार केले जातात.

त्यानंतर, लागवडीसाठी तयार होण्यापूर्वी ते पाच मिनिटे सावलीत वाळवले जातात.

लागवड करताना, डोळ्याचा भाग वरच्या बाजूस ठेवून, ऊस तोडण्याची संपूर्ण लांबी पिशवीतील मातीत बुडलेली असल्याची खात्री करा.

या पिशव्यांना दर तीन ते चार दिवसांनी पाणी द्यावे, पाण्याचा डबा किंवा रबरी नळी वापरून, पुरेशी आर्द्रता राखण्यासाठी.

एकदा रोपांना तीन ते चार हिरवी पाने तयार झाली की, ज्याला साधारणतः एक ते दीड महिने लागतात, ते शेतात लावता येतात.

माती तयार करणे:

चांगल्या बीजोत्पादनासाठी नांगरणी आणि मशागत आवश्यक आहे. नर्सरी पिकांना जोमदार वाढीस चालना देण्यासाठी उच्च दर्जाच्या सेंद्रिय खतांचा भरपूर फायदा होतो.

लागवडीच्या १५ दिवस अगोदर अंदाजे २५ ते ३० टन शेणखत किंवा चांगले बरे केलेले प्रेस मड जमिनीत मिसळावे.

अंतर:

झाडांमधील अंतर किंचित कमी केल्यास जास्त उत्पादन मिळू शकते. पंक्तीतील अंतर आदर्शपणे 75 सेंटीमीटर ठेवावे.

शेतात पिशवी रोपे लावणे:

पिशवीतील रोपे शेतात लावताना, जमिनीच्या प्रकारानुसार रोपांमधील अंतर बदलले पाहिजे.

हलक्या जमिनीत, वनस्पतींमध्ये अंदाजे तीन फूट अंतर ठेवावे, तर मध्यम ते भारी जमिनीत, सुमारे चार फूट अंतर ठेवण्याची शिफारस केली जाते.

पाण्याचा प्रवाह सुलभ करण्यासाठी उभ्या आणि क्षैतिज स्लॅब काढले पाहिजेत आणि कोणत्याही खराब झालेल्या भागाची दुरुस्ती केली पाहिजे.

रोगप्रतिबंधक लस टोचण्यासाठी, शेताला हलके पाणी द्यावे आणि चार ते पाच दिवस वाफवल्यानंतर, रोपे प्रत्येक ओळीत दोन रोपांसह सुमारे 60 सेंटीमीटर अंतरावर असलेल्या ओळींमध्ये पेरल्या पाहिजेत.

पिशव्या काळजीपूर्वक फाडल्या पाहिजेत, आणि रोपे स्वतंत्रपणे लावली पाहिजेत, पिशव्या पूर्णपणे पुरल्या आहेत आणि योग्य अंतरावर आहेत याची खात्री करा.

प्रति हेक्टर वनस्पतींची संख्या मातीच्या प्रकारानुसार 11,100 ते 16,700 पर्यंत असावी. ओल्या लागवडीसाठी, शेताला आधीच पाणी द्यावे आणि एक ते दीड महिन्याची रोपे सुमारे 60 सेंटीमीटर अंतरावर चिखलात स्वतंत्रपणे लावावीत.

लागवड करण्यापूर्वी, चांगल्या परिस्थितीची खात्री करण्यासाठी माती 10-15 मिनिटे पावसाच्या पाण्याने पाजली पाहिजे.

रोपांच्या सभोवतालची माती योग्यरित्या सुरक्षित करण्यासाठी दाबण्याचा सल्ला दिला जातो. ही प्रक्रिया दर 10 ते 15 दिवसांनी पुनरावृत्ती करावी.

उपचार सेट करणे

अ) लागवडीसाठी संच तयार करणे:

• अंदाजे 6 ते 7 महिने वयाच्या कोवळ्या पिकापासून बियाणे मिळवा, ते कीड आणि रोगांच्या प्रादुर्भावापासून मुक्त असल्याची खात्री करा.
• उगवण दर वाढवण्यासाठी आणि एकसमानता सुनिश्चित करण्यासाठी लागवडीच्या एक दिवस आधी बियाणे पिकाची कापणी करा.
• गाठींचे नुकसान होऊ नये म्हणून संच तयार करण्यापूर्वी हाताने ऊस काढावा.
• संच कापताना कळ्यांना इजा होणार नाही याची काळजी घ्या.
• लागवड साहित्य किंवा बियाणे हवाई मुळे आणि अंकुरविरहित असल्याची खात्री करा.
• प्रत्येक दोन ते तीन हंगामानंतर बियाणे बदला. बियाणे म्हणून परिपक्व ऊस वापरणे अपरिहार्य असल्यास, वरच्या तिसऱ्या भागाचा समाधानकारक वापर केला जाऊ शकतो.

ब) अझोस्पिरिलमचे उपचार:

• पुरेशा पाण्यासह अझोस्पिरिलम इनोकुलमची 10 पॅकेट (2000 ग्रॅम प्रति हेक्टर) असलेली स्लरी तयार करा.
• पेरणीपूर्वी 15 मिनिटे या स्लरीत सेट भिजवा.

क) बुरशीनाशकासह संचांवर उपचार:

• संच कार्बेन्डाझिमच्या द्रावणात (१ ग्रॅम प्रति लिटर पाण्यात) भिजवा.

ड) एरेटेड स्टीम ट्रीटमेंट:

• गवताळ अंकुर रोगाच्या प्राथमिक संसर्गावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी एका तासासाठी 50 डिग्री सेल्सिअस तापमानात वातित वाफेने संचांवर उपचार करा.

लागवड करण्यापूर्वी संच तयार करणे:

• 6 ते 8 महिने वयाच्या लहान पिकांमधून बियाणे सामग्री वापरा.
• कीटक, रोग किंवा नुकसानाचे संकेत असलेले कोणतेही संच टाकून द्या.
• संच तयार करताना कचरा टाकणे टाळा आणि मदत घेणे टाळा.
• कापणीच्या एक महिना आधी 125 किलो युरिया प्रति हेक्टरी आणि 125 किलोग्रॅम एमओपी (म्युरेट ऑफ पोटॅश) प्रति हेक्टरी द्या.
• काढणीपूर्वी पिकाला चांगले पाणी दिल्याची खात्री करा.
• संच तयार करताना ऊस हाताने काढावा.
• मुख्य शेतातील लागवडीच्या संबंधात रोपवाटिका(Sugarcane nursery) पिकाच्या वाढीसाठी योग्य लागवड महिने निवडा.
• रोपवाटिका पीक मुख्य शेतात लावण्यापूर्वी सहा ते सात महिने वाढवा.

मुख्य शेतात लागवड

• जून
• डिसेंबर – जानेवारी (सुरुवातीचा हंगाम)
• जुलै
• फेब्रुवारी-मार्च (मध्य-हंगामा)
• ऑगस्ट
• एप्रिल-मे (उशीरा हंगाम)
• डिसेंबर – एप्रिल
• जून – सप्टेंबर (विशेष हंगाम)

लागवडीचे फायदे

1) लवकर उगवण: पिशव्यामध्ये लागवड केल्यास लवकर उगवण कालावधी शक्य होतो. एक ते दीड महिन्याच्या कालावधीत रोपे पिशव्यांमध्ये वाढतात, माती अबाधित राहते. हा कालावधी हिरवळीचे खत किंवा इतर पिकांची कापणी करण्याची संधी देतो, ज्यामुळे वाढत्या हंगामाचा जास्तीत जास्त उपयोग होतो.

2) उच्च उगवण दर: लागवड केल्याने 90 ते 100 टक्के उगवण होते, इच्छित अंकुरांची निर्मिती होते आणि प्रति झाड सरासरी नऊ ते दहा मजबूत आणि वजनदार छडी मिळते.

३) एकसमान वाढ: प्रत्येक झाडाला सूर्यप्रकाश, पोषक तत्वे, पाणी आणि इतर वाढीचे घटक समान प्रमाणात मिळतात, ज्यामुळे ऊसाच्या सर्व झाडांची एकसारखी वाढ होते. वाढीतील ही एकसमानता उत्पन्नात 10 ते 15 टक्के वाढ होण्यास हातभार लावते.

4) आव्हानात्मक परिस्थितीत सुधारित वाढ: खारट जमिनीत किंवा कमी जोम असलेल्या भागात उसाची उगवण सामान्यत: कमी होते. तथापि, प्लास्टिकच्या पिशव्यांमध्ये लागवड करणे आणि त्यानंतरचे प्रत्यारोपण अशा परिस्थितीतही मजबूत वाढीस प्रोत्साहन देते.

5) अष्टपैलू वापर: लागवड केलेल्या उसाच्या शेतात कोंब भरण्यासाठी किंवा कसावा पिकांमध्ये चाळ भरण्यासाठी प्लास्टिकच्या पिशव्यांमधील वनस्पतींचा वापर फायदेशीर आहे, एकूणच कृषी उत्पादकता वाढवते.

माहिती संदर्भ: agrowon, विकासपीडिया

Related:

• Drip Irrigation System: ऊस पिकासाठी निवडा योग्य ठिबक सिंचन पद्धत
• Weed Control in Sugarcane Crop: ऊस पिकातील तण नियंत्रण
• kalingad lagwad: कलिंगड लागवड
• Sugarcane Trash : ऊस पाचट व्यवस्थापन
• Composting: तंत्र, फायदे, तोटे आणि तयार करण्याच्या टिप्स
• Jeevamrut:वापर, फायदे आणि घरी तयार करण्याची पद्धत